در این تحقیق واکنش 55 ژنوتیپ گندم نان از چهار اقلیم گرم و خشک جنوب، اقلیم معتدل، اقلیم سرد و اقلیم گرم و مرطوب نسبت به نژاد غالب قارچ عامل بیماری زنگ زرد (6E158A+) در شرایط مزرعه در استان کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی مزرعه ای به منظور بررسی مقاومت مرحله گیاه کامل گندم با استفاده از واکنش ژنوتیپ ها به بیماری در سه نوبت با فاصله هفت روز بین دو مرحله ظهور برگ پرچم تا اواسط پر شدن دانه انجام شد. همچنین شدت بیماری در ژنوتیپ های آلوده به نژاد زنگ نیز در سه نوبت اندازه گیری گردید وسپس سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری ((AUDPC)) و همچنین مقدار نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (r(AUDPC)) ژنوتیپ های گندم محاسبه گردید. سرانجام از ترکیب داده های مربوط به شدت آلودگی و تیپ آلودگی، ضریب آلودگی محاسبه گردید. با توجه به اینکه بین ضریب آلودگی و (AUDPC) همبستگی بالا و معنی دار بود، لذا تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها بر اساس (AUDPC) به منظور گروه بندی آن ها بر اساس مقاومت نسبت به پاتوتیپ 6E158A+ انجام شد. ژنوتیپ های گندم عکس العمل متفاوتی از نظر شدت آلودگی نسبت به نژاد قارچ نشان دادند. نتایج نشان داد که 25 درصد ژنوتیپ ها پایین ترین سطح (AUDPC)، 18 درصد سطح متوسط، 14 درصد بالاترین سطح و 43 درصد دارای سطح نزدیک متوسط یا نسبتا بالای (AUDPC) را از خود نشان دادند.

در این پژوهش واکنش 24 نژادگان (ژنوتیپ) گندم منتخب تجاری و رگه (لاین) های در دست معرفی استان کرمانشاه نسبت به نژاد غالب قارچ عامل بیماری زنگ زرد (6E158A+) بررسی شد. مقاومت گیاهچه ایی در شرایط گلخانه و مقاومت گیاه کامل در شرایط گندمزار از راه ایجاد آلودگی مصنوعی با استفاده از اسپور عامل بیماری ارزیابی و پس از یادداشت برداری تجزیه ی داده ها انجام گرفت. نتایج تجزیه ی خوشه ای داده ها بر پایه ی تیپ آلودگی در مرحله ی گیاهچه ای نشان داد، 8 درصد نژادگان ها دارای ژن هایی مقاوم با اثر کوچک و یا ژن هایی بزرگ اثر که تظاهر مقاومت آن ها ناقص است، هستند و دیگر نژادگان ها توسط ژن های بزرگ اثر کنترل می شوند. در مرحله ی گیاه کامل میزان سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری ((AUDPC)) و میزان نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (r(AUDPC)) نژادگان های گندم محاسبه شد. تجزیه ی خوشه ای نژادگان ها بر پایه ی تیپ آلودگی برگ اول گیاه در مرحله ی گیاهچه ای با سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری نشان داد، 29 درصد نژادگان ها دارای حساسیت در مرحله ی گیاهچه و گیاه کامل، 8 درصد نژادگان ها در مرحله ی گیاهچه ای حساس و در مرحله ی گیاه کامل مقاوم و 25 درصد نژادگان ها مقاومت در هر دو مرحله ی رشدی گیاه گندم داشتند. نتایج مشخص کرد میان تیپ آلودگی برگ اول در مرحله ی گیاهچه ای با ضریب آلودگی و (AUDPC) برگ پرچم همبستگی بالا و معنی داری در سطح احتمال 1 درصد وجود دارد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور ارائه مدل­های مناسب برای پیش­بینی روند پیشرفت زمانی بیماری لکه نواری جو ناشی از Pyrenophora graminea بررسی­های اپیدمیولوژیکی در قالب آزمایش مزرعه­ای در دو سال زراعی 99-1398 و 1400-1399 انجام شد. پیشرفت زمانی بیماری در پنج رقم (زهک، نیمروز، اکسین، نوروز و ایذه) جو و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی گلستان در استان خوزستان اجرا و از مدل­های شناخته شده اپیدمیولوژیکی مانند مونومولکولار، لوجستیک، لوگ- لوجستیک، گمپرتز و ویبل برای ارزیابی روند پیشرفت بیماری استفاده شد. نتایج نشان داد در تمامی ارقام مدل­ لوگ- لوجستیک به عنوان مناسب ترین مدل در توصیف پیشرفت زمانی می­باشد. به منظور تعیین میزان خسارت ناشی از بیماری لکه نواری جو، وزن هزار دانه، عملکرد محصول و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری ((AUDPC)) در طول فصل رشد، اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که مدل انتگرالی با استفاده از (AUDPC) به عنوان متغیر مستقل و درصد خسارت به عنوان متغیر وابسته در رقم نوروز (L = 33.241+0.0002(AUDPC)) می­تواند 50 درصد تغییرات (AUDPC) در برابر خسارت را توجیه نماید. در مدل چند متغیره، شدت بیماری در زمان­های مختلف به عنوان متغیر مستقل و میزان عملکرد به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد و این مدل کارایی بالایی در تخمین میزان عملکرد داشت. همچنین شدت بیماری در مراحل ابتدای ظهور علایم بیماری و بعد از خوشه دهی در تخمین عملکرد نسبت به سایر مراحل فنولوژیکی، از اهمیت بالاتری برخوردار می­باشد و مدل چند متغیره (Y = 4836.17 – 38.51X1- 33.78X7+ 16.83X28- 26.56X35) توانست بیش از 90 درصد تغییرات شدت بیماری در برابر عملکرد را توجیه نماید.